Hello,
Daido

"ข้างนอกประตูบานนั้นคือดินแดนมหัศจรรย์" "ไดโดะ โมริยามะ" คือช่างภาพที่เก็บบันทึกทุกสิ่งที่สงสัยด้วยกล้องถ่ายภาพตัวเล็กๆ ที่พกติดตัวไปทุกที่ โมริยามะในวัย 85 ยังคงหลงรักในการถ่ายภาพมาจนถึงทุกวันนี้ เขาจะมาเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับชีวิตและศิลปะให้เราฟัง

Daido Moriyama

Photographer

@daidomoriyamaphotofoundation

ไดโด โมริยามะ เกิดที่จังหวัดโอซาก้าในปี 1938 เขาเปิดบริษัทเล็กๆ ขึ้นในปี 1958 ในฐานะดีไซเนอร์อิสระ เขาทำงานเป็นผู้ช่วยของช่างภาพทาเคจิ อิวะมิยะ และได้เดินทางไปยังกรุงโตเกียวในปี 1961 เพื่อร่วมงานกับกลุ่มนักถ่ายภาพ VIVO เขาร่วมงานกับช่างภาพนามว่า "เอโค โฮโซเอะ" ในภายหลังเพื่อช่วยศิลปินผู้นี้ในการถ่ายทำ Ordeal by Roses (1963) ซึ่งเป็นหนังสือภาพบุคคลของยูคิโอะ มิชิมะ ในปี 1966 เขาทำงานกับช่างภาพนามว่า "ทาคุมะ นากะฮิระ" และในปีถัดมา เขาก็ได้ชนะรางวัล New Artist Award จาก Japan Photo Critics Association ในปี 1971 ภาพถ่าย "Stray Dog" ได้ปรากฏลงบน Asahi Camera และได้แสดงผลงานของตัวเองไปทั่วทุกมุมโลก ทั้งนี้ยังได้ทำหนังสือภาพออกมามากมาย รวมถึง Japan: A Photo Theater, Farewell Photography, Light and Shadow และผลงานชุด the Record ด้วย ในปี 2021 เขาจับมือกับ UT เพื่อสร้างสรรค์เสื้อยืด 5 แบบ ซึ่งมีเสื้อยืดลาย "Stray Dog" เป็นหนึ่งในนั้น ผลงานของเขาจัดแสดงในโปรเจกต์ PEACE FOR ALL ในปี 2023 THE TOKYO TOILET / DAIDO MORIYAMA / SWITCH มีวางจำหน่ายแล้วโดย Switch Publishing

Q1. เมื่อวานนี้คุณไปไหนมาและถ่ายภาพอะไรมาบ้าง

ผมเดินไปตามถนนโคมาจิโดริในเมืองคามาคุระ เพราะการถ่ายภาพในฝูงชนเป็นอะไรที่สนุก ถนนสายช็อปปิ้งนี้มีความแตกต่างกันทั้งขาไปและขากลับ ทิศทางของแสงก็แตกต่างกัน ผมก็เลยเดินทั้งไปและกลับเสมอ ถ้าเดาไม่ผิดน่าจะถ่ายมาประมาณ 50 รูปได้

Q2. หัวใจของการถ่ายภาพแนวสตรีทคืออะไร

ต้องอย่าลังเล คุณต้องใช้สัญชาตญาณในการถ่ายภาพ ถ้าผมเดินผ่านฝูงชน ผมก็จะถ่ายภาพเมื่อรู้สึกมีแรงบันดาลใจทันทีก่อนที่คิดว่าจะถ่ายภาพดีไหมเสียอีก ผมใช้กล้องคอมแพ็คและแทบจะไม่ได้มองผ่านช่องมองภาพเลย

Q3. คุณใช้เวลาในการถ่ายภาพนานเท่าไหร่ในแต่ละวัน

ผมจะเดินอยู่ข้างนอกประมาณสองถึงสามชั่วโมง แต่เนื่องจากตอนนี้ผมอาศัยอยู่ที่ซุชิ ผมก็เลยไม่ได้ไปถ่ายภาพแถวชินจุกุหรืออิเคะบุคุโระเหมือนแต่ก่อน

Q4. อะไรคือสิ่งที่ดึงดูดให้คุณไปยังสถานที่อย่างชินจุกุหรืออิเคะบุคุโระ

เวลามาจากโอซาก้า สิ่งแรกในเมืองที่ผมจะได้เห็นก็คือสถานีชินจุกุ ที่นั่นเป็นเหมือนจุดเริ่มต้นของโตเกียวสำหรับผม มีคำกล่าวว่าโตเกียวคือเมืองแห่งความปรารถนาและผมก็รู้สึกว่ามันฟังใช้ได้นะ ภาพถ่ายของผมจึงเป็นการเก็บบันทึกความปรารถนาเอาไว้ ทั้งความปรารถนาของตัวผมเองและผู้คนที่อยู่รอบๆ ด้วย

Q5. ประสบการณ์ในการถ่ายภาพที่คุณโปรดปรานมากที่สุดคืออะไร

บัวโนสไอเรสเป็นเมืองที่มีความโดดเด่นมากกว่าที่อื่น ไม่ใช่เพราะการเต้นแทงโก้ แต่เป็นเพราะเมืองนี้มีสิ่งที่กระตุ้นให้เกิดอารมณ์ความรู้สึก เมืองนี้มีทั้งกลิ่นอาย และมีความปรารถนาที่พุ่งพล่าน มันผ่านมา 20 ปีแล้วตั้งแต่ที่ผมเขียนหนังสือออกมา แต่ผมก็เคยไปที่นั่นแค่สองครั้งเองในช่วงฤดูหนาวกับฤดูร้อน

Q6. คุณอยากไปเมืองไหนมากที่สุด

ผมอยากไปเม็กซิโกซิตีมาก แต่ก็ยังไม่เคยมีโอกาสได้ไปสักที จนถึงตอนนี้ก็ไม่แน่ใจแล้วว่าจะได้ไปไหม แต่ผมรู้สึกว่าที่นั่นมีผู้คนคึกคักดี

Q7. คุณมีภาพถ่ายที่รู้สึกว่าน่าจดจำที่สุดบ้างรึเปล่า

ภาพถ่ายคือส่วนหนึ่งของชีวิตผม ก็เลยไม่มีความรู้สึกว่าชอบภาพนี้ภาพนั้นเป็นพิเศษ ผมคิดเสมอว่าไม่มีงานไหนที่ดีที่สุด แต่ถ้าพูดถึงงานถ่ายภาพของคนอื่น ผมยกให้หนังสือชื่อ New York (1956) ของวิลเลียม ไคลน์ หนังสือเล่มนี้สร้างแรงบันดาลใจในการทำอาชีพนี้มากๆ และมันเป็นคอลเลคชันโปรดผมเลยด้วย

Q8. ช่างภาพและศิลปินคนไหนที่ทำให้คุณเป็นอย่างทุกวันนี้

ก็คงต้องเป็นไคลน์แน่นอน แม้ในปัจจุบันผมยังกลับไปดูผลงานพวกนั้นอยู่เลย ภาพถ่ายในหนังสือ New York มันดูน่าเวียนหัวและสับสนมาก แต่ความแม่นยำในการโฟกัสและความเห็นอกเห็นใจมันทำให้ผมรู้สึกมีชีวิตขึ้นมา ผมเดินทางไปที่นิวยอร์กครั้งแรกเมื่อปี 1971 กับ ทาดะโนริ โยโคโอะ ศิลปินแนวโมเดิร์น ตอนนั้นเป็นช่วงเวลาที่ยอดเยี่ยมมาก แอนดี วอร์ฮอล มีผลงานอยู่ทั่วเมือง ผมเองก็เป็นแฟนตัวยงของวอร์ฮอลด้วย ส่วนตัวผมคิดว่าเขาไม่ได้เป็นศิลปินนะ แต่เป็นเหมือนช่างทำภาพถ่ายมากกว่า เขาสามารถถอดแบบภาพมาริลีน มอนโร หรือกระป๋องซุป Campbell ออกมาได้เหมือนมาก โยโคโอะแนะนำให้เราเดินทางไปพบเขาเพราะว่าผมชอบเขามาก แต่ผมกลัวจนตัวสั่นก็เลยบอกไปว่าไม่ต้องไปหรอก ซึ่งยังรู้สึกเสียดายจนถึงตอนนี้

Q9. คุณอยากถ่ายภาพอะไรเป็นพิเศษหรือไม่

ถ้าให้ตอบเลยคงจะยากหน่อย เพราะผมใช้ชีวิตอยู่คู่กับการถ่ายภาพมาตลอด

Q10. อะไรทำให้คุณอยากถ่ายภาพ

คนเราต้องทำเพียงแค่เดินออกไปข้างนอกเพื่อค้นหาตัวเองในดินแดนมหัศจรรย์ ผมต้องถ่ายภาพในสิ่งที่ผมได้เห็นจริงๆ คนอื่นจะพูดยังไงเกี่ยวกับผลลัพธ์ที่ออกมาก็ได้ แต่ผมไม่สนใจ ผมจะทำสิ่งที่รู้สึกอยากทำเท่านั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับการถ่ายภาพ แล้วคุณค่อยมาคิดถึงมันทีหลังก็ได้