Sắc Màu
Của Đấtvà Georgia O’Keeffe
Bang New Mexico, nguồn cảm hứng cho bảng màu tông đất hàm chứa sự “nhẹ nhàng”, cũng là chủ đề bộ sưu tập mùa này.
Bài viết chia sẻ quan điểm về cuộc sống và thời gian của nữ họa sĩ Georgia O’Keeffe trong nhiều năm sống ở nơi đây và tình yêu dành cho những dải tầng đá sa mạc mênh mông.
Photo by Tony Vaccaro / Abiquiú, New Mexico, 1960 / Archive Photos / Getty Images
Georgia O’Keeffe
Họa sĩ, Nghệ sĩ
Georgia O'Keeffe sinh năm 1887 và được coi là mẹ đẻ của chủ nghĩa hiện đại Mỹ. Cô ra mắt tác phẩm đầu tiên của mình vào năm 1917 trong buổi triển lãm cá nhân ở thành phố New York. Những tác phẩm sáng tạo độc đáo của cô, chẳng hạn như những bức ảnh cận cảnh những bông hoa, đã nhận được nhiều lời khen ngợi. Sau khi chồng bà qua đời năm 1946, bà chuyển đến New Mexico sống và làm việc ở nơi đó cho đến khi qua đời ở tuổi 98.
Tôi vẽ lại điều tôi thấy.
Georgia O’Keeffe. Nữ nghệ sĩ ưu tú trong giới nghệ thuật Hoa Kỳ thế kỷ XX, bà có vị trí không thay thế được đến tận ngày nay. Tác phẩm của bà mô tả hoa, tòa nhà chọc trời, xương sọ động vật, câu chuyện đời tư đầy kịch tính và vẻ ngoài độc lập nhưng có phần cô đơn của bà. Bà sống theo cách riêng. Và trở thành biểu tượng về cuộc đời không ràng buộc, không theo đuổi danh phận hay những kỳ vọng áp đặt lên người nghệ sĩ.
Bà sinh năm 1887 ở Wisconsin trong một gia đình nông dân, bà yêu thích vẽ tranh từ thuở bé. Sau khi theo học tại Liên đoàn Sinh viên Nghệ thuật ở New York, bà làm giáo viên dạy vẽ ở nhiều trường trung học ở Texas và sau đó chuyển qua dạy ở South Carolina. Đó là thời kỳ nghệ thuật hiện đại của Matisse, Picasso và Braque. Nữ họa sĩ trẻ O’Keeffe khi đó cực kỳ xúc động trước những cách biểu đạt tiên phong.
Hành trình nghệ thuật không khác gì huyền thoại. Năm 1915, O’Keeffe gửi một số phác thảo trừu tượng trên than chì cho người bạn ở New York, người này đã đem tác phẩm đến cho Alfred Stieglitz xem. Là nhân vật cực kỳ có ảnh hưởng trong giới nghệ sĩ, Stieglitz bàng hoàng thốt lên, “Cuối cùng, một phụ nữ vẽ tranh!” Dù chưa được O’Keeffe’s cho phép, ông đã trưng bày những tác phẩm này ở phòng triển lãm “291”, và đây là triển lãm đầu tay của bà. Sau đó, bà có quan hệ tình cảm với Stieglitz, dù ông đã kết hôn và lớn hơn bà 23 tuổi. Qua nhiều trao đổi thư từ, tình yêu chớm nở. Hai người kết hôn năm 1924, khi O’Keeffe 37 tuổi.
Bà nhanh chóng nổi tiếng là một nhân vật quan trọng của chủ nghĩa hiện đại. Trong số nhiều sáng tác được tạo ra trong thời điểm này là các bức sơn dầu cổ điển với chủ đề về hoa. Những bức tranh này trừu tượng theo cách riêng, không chỉ tuyệt đẹp mà còn tràn ngập sức sống.
Ghost Ranch Home, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
Nhà của O’Keeffe nằm ở trang trại Ghost Ranch của bang New Mexico, bà mua vào năm 1940. Nông trang xây theo kiểu truyền thống, thiết kế kiểu nhà gạch nung này có diện tích 184m2.
Georgia O’Keeffe: To See Takes Time
Edited by Samantha Friedman, 2023 The Museum of Modern Art, New York
Tập danh mục tác phẩm do Bảo tàng MoMA xuất bản cho triển lãm O’Keeffe năm 2023. Khoảng 200 tác phẩm trong số 2.000 tranh bà vẽ có nội dung về hoa, đặc biệt bà tập trung vẽ hoa huệ tây vào những năm 1910 và 1920 như trong bức tranh sau đây.
Georgia O'Keeffe. No.12 Special, 1916. Charcoal on paper, 24 x 18 7/8 inches. Museum of Modern Art (MoMA). The Museum of Modern Art, New York. Gift of The Georgia O'Keeffe Foundation [1995] (200.95)
Những bức phác thảo trên than chì ban đầu của họa sĩ O’Keeffe. Triển lãm tại phòng tranh “291” của nhiếp ảnh gia Alfred Stieglitz.
Alfred Stieglitz. Georgia O'Keeffe, 1918-1919. Gelatin silver print, 8 11/16 x 7 7/16 inches. Museum Purchase. [2014.3.56]
Chân dung O’Keeffe năm 1918 khi 31 tuổi, do Alfred Stieglitz chụp, người sẽ cưới bà sau này.
Georgia O'Keeffe. Flower Abstraction, 1924. Oil on canvas, 48 x 30 inches. Whitney Museum of American Art. Whitney Museum of American Art, New York; 50th Anniversary Gift of Sandra Payson [1985] (85.47)
Trong số nhiều tác phẩm trừu tượng phóng lớn vẽ hoa, tác phẩm ban đầu vẽ năm 1924 nổi bật hơn cả. Sự chuyển màu nhiều lớp cực kỳ tinh tế.
“Không ai thấy một đóa hoa – thực sự hoa quá bé – ta không có thời gian… tôi tự nói với bản thân như vậy – Tôi sẽ vẽ những gì tôi thấy – ý nghĩa của đóa hoa đối với tôi, nhưng tôi sẽ vẽ thật lớn đến mức mọi người phải dành thời gian ngắm nhìn.” (từ bài viết “Về chính tôi,” trong tập tranh năm 1939).
Nổi tiếng và được vinh danh, bà nhận thấy bản thân ngày càng u uất. Hơn hết, bà cảm thấy ngán ngẩm với cách thế giới hiểu hạn hẹp về tác phẩm của bà là đầy nhục cảm hay đại diện cho nữ quyền. Thời đó, giới sáng tác do nghệ sĩ nam thống lĩnh. Khi ngày càng nổi tiếng, bà thèm được ở nơi có thể yên tâm sáng tác, nhưng Stieglitz quá quảng giao, và không ngại ngùng thể hiện sự thích thú các phụ nữ khác. Năm 1929, quá mệt mỏi với lối sống này, bà và một người bạn nữ lên tàu hơi nước đến bang New Mexico ở miền Tây Nam.
Nơi đây có thảm thực vật thưa thớt, đất đai lởm chởm đá. O’Keeffe mê mẩn tông màu và đường nét của sa mạc cao nguyên, cực kỳ khác biệt với Bờ Đông cây phủ. Năm 1934, bà chuyển về sống ở Ghost Ranch, phía Bắc Abiquiú, nơi bà tìm được ngôi nhà nhỏ làm bằng đất nung. Nơi đó xa xôi hẻo lánh không có điện thoại và nước uống, nơi gần nhất để mua thực phẩm cách đó 40km. Đứng trong sân nhà, bà thấy toàn bộ cảnh quan Cerro Pedernal, một cao nguyên phẳng trên cao, là đặc điểm của vùng. Hàng triệu năm trước nơi đây chìm dưới đáy biển, những chân đồi này được tạo thành từ vô số lớp phù sa, tạo ra màu sắc cực kỳ phức tạp. “Tất cả tông màu đất mà họa sĩ muốn đều có sẵn ngoài kia cách hàng dặm trên đất khô. Màu vàng sáng Naples giữa đất son – loại đất đỏ và tím với tông cam – thậm chí màu xanh lá của đất mềm,” O’Keeffe viết với cảm xúc không kìm nén, bà gọi nơi này là “vùng đất tuyệt đẹp nhất của ta.”*
Georgia O'Keeffe. In the Patio VIII, 1950. Oil on canvas, 26 x 20 inches. Georgia O'Keeffe Museum. Gift of The Burnett Foundation and The Georgia O'Keeffe Foundation. © Georgia O'Keeffe Museum. [1997.5.8]
Photo: Tim Nighswander/IMAGING4ART
Abiquiú Courtyard, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
Abiquiú Studio, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
1. Tranh trừu tượng gợi đến cửa vườn ở nhà Abiquiú. 2. Sừng thú vật trưng bày trong nhà. Một mô-típ quan trọng. 3. Bộ sưu tập đá bên bậu cửa sổ.
Todd Webb. Georgia Making Stew, Ghost Ranch, 1962. Gelatin silver print, 6 3/8 x 5 inches. Georgia O'Keeffe Museum. Gift of The Georgia O'Keeffe Foundation. © Todd Webb Archive. [2006.6.985]
Ghost Ranch Breakfast Nook, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
4. O’Keeffe thích nấu ăn. 5. “Góc ăn sáng” ở Ghost Ranch, hai bức tường là hai cửa sổ kính lớn. Ngồi ở ghế, O’Keeffe có thể ngắm nhìn cảnh quan lộng lẫy bên bữa sáng. Bà thích bình trà xuất xứ từ Trung Quốc và Nhật Bản.
Ghost Ranch Studio, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
Ghost Ranch Studio, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
Abiquiú Closet, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
6. Cọ vẽ trong xưởng. 7. Ghế ngồi màu đỏ từ Herman Miller do Charles và Ray Eames thiết kế, họ là người quen của bà. 8. Tủ áo ở nhà tại Abiquiú. Trang phục đen như áo choàng là chủ yếu.
Georgia O'Keeffe. Lavender Hill with Green, 1952. Oil on canvas, 12 x 27 3/16 inches. Georgia O'Keeffe Museum. Gift of The Burnett Foundation and The Georgia O'Keeffe Foundation. © Georgia O'Keeffe Museum. [1997.5.10] Photo: Tim Nighswander/IMAGING4ART
© Sophie Isogai
Những quả đồi sa thạch đầy màu sắc gợi lên cảnh quan ở bang New Mexico. O’Keeffe vẽ lặp đi lặp lại, với thay đổi theo thời gian và theo mùa.
Rất ít du khách đi bộ đến Ghost Ranch. Khi bà cảm thấy sự tĩnh lặng của sa mạc trấn an trái tim, mỗi năm bà đều về đây để sáng tác. Những chiếc xương trắng trơ nằm dưới bầu trời cao rộng, bao quanh là nhiều đồi thấp. Khi Stieglitz qua đời năm 1946, bà dọn hẳn về đây ở. O’Keeffe cải tiến căn nhà có vườn trong ngôi làng gần Abiquiú và bắt đầu sống ở đó vào mùa đông và mùa xuân, và sống ở Ghost Ranch vào mùa hè và mùa thu. Bà có phụ tá sắp xếp những việc trong ngày, để có thể tập trung sáng tác. Khi rảnh rỗi, bà thích nấu ăn, nghe nhạc và làm vườn. Phòng sinh hoạt chung có ánh sáng tốt thật đơn sơ, nhưng bà chọn lựa đồ đạc rất kỹ lưỡng.
"Khi sống ở New Mexico, O’Keeffe cực kỳ quan tâm đến văn hóa của người Pueblo. Với đất mùn và đất sét, họ xây nhà và chế tác công cụ, săn bắn và trồng cây lương thực và ngô. Sống chan hòa với thiên nhiên, họ có đời sống tâm linh phong phú. Theo lời Cody Hartley, giám đốc bảo tàng Georgia O’Keeffe,"
“Một trong những lý do khiến O’Keeffe cực kỳ quan tâm đến văn hóa bản địa là vì bà cố gắng tìm kiếm sự nguyên bản và phổ quát, tìm kiếm lựa chọn thay thế cho chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa tiến bộ. Những biểu đạt nguyên bản của trải nghiệm làm người, nguyên sơ và chân thành. Tác phẩm của O’Keeffe không quan tâm đến thời gian hay cốt truyện. Nó đơn giản là tồn tại trong thế giới này, là vật thể với vẻ đẹp qua sự chiêm nghiệm. Thời đó, không có ai sáng tác như bà.”
Vào thập niên 1970, O’Keeffe bị chứng thoái hóa điểm vàng trong mắt, bệnh này ngày càng nặng cho đến khi bà chỉ còn tầm nhìn ngoại vi. Thật khó tưởng tượng một họa sĩ như bà cảm thấy ra sao khi mất thị lực. Nhưng nhờ sự hỗ trợ của những người phụ tá, bà O’Keeffe tiếp tục thể hiện qua tác phẩm hội họa và sau đó bắt đầu học làm gốm, học cách cảm thụ bằng đôi tay. Bà sống trên mảnh đất đã khai mở trái tim bà đến lúc qua đời năm 98 tuổi. Khi nữ nghệ sĩ này nhìn ngắm một đóa hoa “không ai để ý”, bằng sự chân thành cảm xúc, bà đã thấy gì? Có lẽ câu trả lời có thể được khám phá ngoài sa mạc bang New Mexico, nơi mà bà đã ngắm nhìn khác tất cả những người đi trước và đến sau.
*Henry McBride. “Sees Mountains Red.” Reprinted in Georgia O'Keeffe and Her Houses by Barbara Buhler Lynes and Agapita Lopez. Harry N. Abrams, 2012.
Georgia O'Keeffe. Above the Clouds I, 1962-1963. Oil on canvas, 36 1/8 x 48 1/4 inches. Georgia O'Keeffe Museum. Gift of The Burnett Foundation and The Georgia O'Keeffe Foundation. © Georgia O'Keeffe Museum. [1997.5.14] Photo: Tim Nighswander/IMAGING4ART
Bức tranh vẽ mây vào thập niên 1960 của O’Keeffe khi bà ngoài 70. Người ta cho rằng bà lấy cảm hứng từ cửa sổ trên máy bay khi đi du hành vòng quanh thế giới.
Todd Webb. Georgia O'Keeffe and Chows in Abiquiu Garden, ca. 1962. Chromogenic print, 5 x 3 1/2 inches. Georgia O'Keeffe Museum. Gift of The Georgia O'Keeffe Foundation. © Todd Webb Archive. [2006.6.1035]
Dù O’Keeffe dần mất thị lực khi về già, bà học làm gốm với sự giúp đỡ và động viên của nghệ nhân gốm Juan Hamilton. Rất nhiều tác phẩm vẫn còn tại nhà Abiquiú.
Ghost Ranch Bedroom, 2019. Krysta Jabczenski. © Georgia O'Keeffe Museum.
- 1887
- Sinh ra ở nông trại tại Sun Prairie, Wisconsin.
- 1916
- Học với Arthur Dow tại Trường Sư phạm Đại học Columbia, học về nguyên tắc của nghệ thuật Nhật Bản.
- 1917
- Triển lãm cá nhân đầu tiên ở phòng tranh “291”, của nhiếp ảnh gia Alfred Stieglitz tại New York.
- 1924
- Ba tháng sau khi Stieglitz hoàn tất thủ tục ly hôn, họ kết hôn.
- 1946
- Stieglitz qua đời vì đột quỵ. Một năm sau đó O’Keeffe dọn về sống ở New Mexico.
- 1970
- Triển lãm sự nghiệp sáng tác mở cửa tại Bảo tàng Whitney về nghệ thuật Hoa Kỳ ở New York.
- 1986
- Qua đời ở tuổi 98 tại Santa Fe. Một năm sau đó, Phòng Triển lãm quốc gia tại Washington, DC mở triển lãm sự nghiệp sáng tác lớn về bà.
© 2023 Georgia O’Keeffe Museum / Artists Rights Society (ARS), New York
- Nội dung bởi Kosuke Ide
- Điều phối bởi Chinami Inaishi
- English
- Tiếng Việt
Ngày phát hành khác nhau tùy thuộc vào sản phẩm.
Tất cả giá niêm yết hiện hành kể từ 09.02, đã bao gồm thuế bán hàng và có thể thay đổi.
